Thoái Cốt Hoàn

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Độc hoạt.

Tên khác: Đương quy lông.

Tên khoa học: Angelica pubescens Ait. Đây là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa tán (Apiaceae).

Cây thân thảo sống lâu năm, chiều cao 1 – 2m hoặc hơn. Thân trơn nhẵn, hình trụ có rãnh dọc, màu tím nhạt hoặc màu lục.

Gốc lá hình lông chim 2 đến 3 lần, dài từ 15 đến 40 cm, lá chét hình bầu dục hoặc hình trứng hoặc chia thùy không đều, mép khía răng, gân lá thưa có lông, nhẵn; cuống lá to, có bẹ lá ít phân chia.

Cụm hoa dài hơn kẽ lá hoặc đầu cành thành tán kép, có lông mịn màu vàng nâu, có 1 – 2 lá bắc, lá bắc nhỏ hình kim, hoa nhỏ, mỗi cây 15 – 30, màu trắng.

Quả mọng hình trụ, hình bầu dục hoặc tròn, dẹt, có gai dọc và khía ở cả hai mặt.

Mùa ra hoa: Tháng 6 – 9, thời kỳ đậu quả: Tháng 10 – 12.

Độc hoạt có vị ngọt, cay, hơi đắng, tính bình và kinh can và thận, có tác dụng khu phong hàn, giảm đau, khử thấp.

• Tên gọi khác: Địa nhũ hương, Hắc lục hương

• Tên dược: Gummi resina Olibanum

• Tên khoa học: Boswellia carterii Birds

• Họ: Trám (danh pháp khoa học: Burseraceae)

Nhũ hương là vị thuốc quý, có tác dụng giảm đau, khứ phong, hoạt huyết và sinh cơ. Dược liệu được dùng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh chàm, ung nhọt, da lở loét chậm lành, đau nhức xương khớp do phong tê thấp và chứng bế kinh, kinh nguyệt không đều ở nữ giới.

Quy vào kinh Tâm, Can, Tỳ là chủ yếu. Ngoài ra dược liệu còn quy vào kinh Phế, Thận và thông 12 kinh.

Bạch Phục linh thực chất là một loại nấm có thể quả lớn, mọc ký sinh trên rễ cây thông. Trong dân gian, vị thuốc này còn được biết đến với tên gọi Bạch linh, Phục linh, Phục thần. Tên gọi Phục linh mang hàm nghĩa là linh khí của cây thông, nấp dưới lớp đất. Tên khoa học là Poria cocos Wolf, họ Nấm lỗ (Polyporaceae). 

Là một loại dược liệu quý, được ví như linh khí của cây thông nấp dưới đất, Bạch Phục linh mang lại nhiều tác động tích cực cho sức khỏe con người. Do đó, vị thuốc này được sử dụng rộng rãi trong Đông y từ bao đời nay.

• Điều hòa hệ miễn dịch: Chiết xuất Phục linh có khả năng tăng cường chức năng của các tế bào miễn dịch.
• Kháng khuẩn: Nước sắc Phục linh ức chế sự sinh trưởng của vi khuẩn như xoắn khuẩn Spirochaeta, chủng vi khuẩn gây nhiễm trùng Enterococcus, tụ cầu…
• Lợi tiểu: Kết quả thí nghiệm trên thỏ cho thấy Phục linh có tác dụng lợi tiểu.
• Chống nôn: Hoạt chất acid pachymic nhóm triterpenoid đóng vai trò chính đem lại tác dụng chống nôn.
• Thử lâm sàng chữa ung thư: Dịch chiết Phục linh sử dụng cho các bệnh nhân ung thư giúp cải thiện khẩu vị, người bệnh ăn ngon miệng hơn. Đồng thời tăng cường chức năng miễn dịch, cải thiện chức năng gan, thận, đặc biệt bảo vệ tủy xương và tăng hiệu quả xạ trị với ung thư vòm họng…

• Tên gọi khác: Mạt dược
• Tên dược: Myrrha
• Tên khoa học: Commiphora myrrha Engler
• Họ: Thuộc họ Trám (Burseraceae)
• Ức chế các loại nấm gây bênh ngoài da
• Tác dụng hạ lượng mỡ trong máu
• Hoạt huyết
• Giảm đau, giảm sưng tấy
• Trị ung nhọt sưng đau
• Trị thống kinh, bế kinh ở phụ nữ
• Chữa lành các vết thương do đánh đập, té ngã
•  

Cây dâm dương hoắc có nhiều tên gọi khác như cương tiền, phế kinh thảo, phương trượng thảo, hoàn liên tổ, ngưu giác hoa hay thiên lưỡng kim. Nguồn gốc của tên gọi dâm dương hoắc là do ngày xưa người dân thường thu nhặt loại thảo dược này về làm thức ăn cho dê để kích thích chúng sinh sản.

Trong Y học Cổ truyền tất cả các loại này đều được tận dụng để làm thuốc giúp tráng dương bổ thận, tăng cường sinh lực đối với nam giới. Như ở trên đã đề cập, từ xưa dâm dương hoắc đã được thu hoạch để làm thức ăn cho dê đực. Theo quan sát thì sau khi ăn loại dược liệu này, những con dê đực có xu hướng tăng số lần giao phối với con cái trong ngày. Từ đó trở đi trong dân gian mới truyền miệng gọi đây là cây dâm dương hoắc.

Tại Việt Nam, cây đỗ trọng mọc chủ yếu tại một số vùng núi tây bắc như Sa Pa, Lào Cai. Nói chung, số lượng loài thực vật này tại nước ta chưa nhiều.

Các bộ phận trên cây đỗ trọng hay đặc biệt là vỏ cây thường xuyên có mặt trong nhiều bài thuốc trị bệnh. Chẳng hạn như trị chứng thận hư, nhức mỏi cơ thể, tăng huyết áp, chứng tiểu đêm, rối loạn sinh lý nam,… Phụ nữ mang thai bị động thai cũng có thể áp dụng bài thuốc từ vỏ của loại cây này.